هواپیمای F16
تاریخچه :
در سال 1974 وزیر دفاع وقت آمریکا خواستار تجدید نظر در هواپیماهای جنگی و القای پروژه هواپیمای تاکتیکی مافوق صوت برای جانشینی هواپیمای اف-4 شد، هواپیماهایی که بتوانند در نیروی هوایی کشورهای عضو ناتو نیز مورد استفاده قرار گیرند. قبل از این تصمیم کمپانی مک دانل داگلاس بطور متوالی شروع به تولید هواپیمای پیشرفته اف-15 نمود، منظور از ساخت این هواپیما حفظ برتری در نبردهای هوایی مقابل هواپیماهای میگ - 23 شوروی بود.
اف-15 هواپیمای موفقی در مقابل هواپیماهای روسی شد و رکوردهایی کسب کرد. از جمله (حمل سلاح بیشتر ، برد پروازی ، همچنین سرعت اوج‌گیری نسبت به هواپیماهای روسی مشابه‌اش. به دنبال آن شرکت هوافضایی جنرال دینامیکز (General Dynamics) شروع به ساخت مدلهای آزمایش مدرنترین و پیشرفته‌ترین هواپیمای شکاری سبک تاکتیکی به نام اف - 16 نمود.
مراحل آزمایش :
مدلهای آزمایشی این هواپیما تحت عنوان وای اف - 16 تولید و به مدت 10ماه بر روی آن آزمایشات زیادی انجام شد و این هواپیما تمام مراحل آزمایش را با موفقیت به پایان رساند. پس از پروازهای آزمایشی خلبان هواپیما از سیستمهای کنترل آتش ، دستگاههای ناوبری ، سرعت عمل در مانورها و قبلیتهایی در بدست آوردن سرعت و سقف پرواز اظهار رضایت کرده و موفقیتهایی را به دست آورد. جمعا هواپیمای وای اف-16 ، 286 پرواز آزمایشی انجام داد. طبق آزمایشات اف - 16 کارایی انجام هر ماموریتی در هر نوع شرایط آب و هوای را دارا می‌باشد.
بی‌نظیر بودن هواپیمای اف - 16 در کلاس شکاریهای سبک :
وزن اف - 16 نصف وزن اف-4 (فانتوم) است. از جمله شعاع گردش اف - 16 نصف اف-4 است و همچنین اف - 16 در نوع خود قابلیتهای حمل سلاح ، نبردهای هوایی و حمله به مواضع زمینی نظیر ندارد. در این هواپیما از سیستمهای پیشرفته و پیچیده‌ای برای ایجاد برتری نسبی هوایی استفاده شده است.
دستگاه هدآپ یا سایت (Head up-Sight) :
این دستگاهها عمل نشانه‌روی و قفل کردن رادارها را روی هدف انجام می‌دهند. به گونه‌ای طرح‌ریزی شده که هدف‌یابی و پرتاب موشکهای هوا به هوا و هوا به سطح را بدون هیچگونه اشکالی و با کمترین زمان با ضریب دقت 90% ، یعنی سریعتر از هر هواپیمای مشابهی عمل می‌کند.
دستگاههای ارتباطی و ناوبری :
دستگاهها و کانالهای بسیار مدرن و پیچیده‌ای در اف - 16 بکار رفته است که قادر به فرستادن و دریافت طول موجهای مختلف و رفع اختلالات کانالهای ارتباطی هستند. این دستگاهها شامل سیستمهای ارتباطی VHF و UHF هستند که در هنگام پرواز کور و اضطراری بدون دید اجازه فرود در هر باندی را به خلبان می‌دهد. دستگاه IFF کار تشخیص دوست از دشمن و کاهش گمراهی هواپیما را انجام می‌دهد و در سیستم جدید ناوبری اف-16 که دستگاه ILS است که به هواپیما اجازه برخاستن سریعتر در مدت کمتر از 5 دقیقه را می‌دهد.
رادار هواپیما :
پوشش رادار در اف - 16 بگونه‌ای متمایز از دیگر رادارها ، که قادر است 80 درصد از پوشش هوایی را در اختیار خلبان قرار دهد.
موتور هواپیما :
موتور هواپیما توربوفن اف - 100 پی‌دبلیو - 100 ساخت پرت اندوتینی است که قادر به تولید کششی برابر 11340 کیلوگرم همراه پس سوز و کشش استاتیکی معادل 7711 کیلوگرم می‌باشد که در آن سیستمهای زیر بکار رفته است :
ژنراتور سی‌دی‌اس (CDS)
درایو گیربکس متحرک فرعی
پمپ هلی هیدرولیک دوبله (دوتایی)
سیستم بجریان انداختن سوخت جهت
ابعاد هواپیما :
مساحت بال 28 متر مربع ، فاصله دو نوک بال بدون موشک 9.4 متر ، موشک سایدویندر 10 متر ، زاویه لبه حمله بال 40 درجه و طول هواپیما 14.63 متر ، ارتفاع 5 متر ، فاصله بین ارابه‌های اصلی فرود و ارابه دماغ هواپیما 4 متر ، فاصله بین دو ارابه اصلی 2.387 متر می‌باشد.
وزنهای هواپیما :
وزن هواپیما همراه سوخت داخلی 10056.6 کیلوگرم ، وزن هنگام بلند شدن 10419 ، کیلوگرم وزن کل هواپیما 14970 ، حداکثر وزن تسلیحات حمل شونده در قسمت خارجی هواپیما 6885.6 کیلوگرم ، وزن خالی هواپیما 6900کیلوگرم.
دیدنی‌ها شهر کرمان
مناطق دیدنی و توریستی شهر کرمان بیشتر مناطق تاریخی و فرهنگی است. از مهمترین نقاط دیدنی کرمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
قلعه دختر و قلعه اردشیر از یادگارهای هنر معماری پیش از اسلامی است که قدیمی ترین آثار تاریخی در کرمان به شمار می‌روند و بقایای آن اعجاب بینندگان را بر می‌انگیزد.ساختمان‌های این قلعه روی هم به دو قسمت مجزا تقسیم می‌شوند. قسمتی که بر فراز قلعه نسبتاً مرتفع جنوب شرقی قرار دارد و سابقاً قلعه کوه نامیده می‌شد و کاملاً به علت وضعیت طبیعی از قلعه دیگر مجزاست.قسمت دوم بر تپه کوتاه تری قرار دارد و به قلعه دختر یا آتشکده آناهیتا موسوم است.قلعه اردشیر در بالای تپه مرتفعی واقع شده که تا سطح جلگه قریب پانصد پا ارتفاع دارد.دیوارهای قلعه از خشت‌های بسیار ضخیم ساخته شده‌است.
مسجد ملک که در قرن پنجم و در زمان تورانشاه سلجوقی ساخته شده‌است.
مشتاقیه، آرامگاه مشتاق علیشاه که به سه گنبد نیز شهرت دارد و از آثار معماری قرن سیزدهم است.
مسجد جامع کرمان یا مسجد جامع مظفری که از بناهای قرن هشتم هجری است.این مسجد از جمله مساجد چهار ایوانی است با سر در رفیع، صحن، ایوان و شبستان.ارزشمند ترین قسمت بنا، کاشی کاری معرق محراب و سردر شرقی مسجد است.
گنبد جبلیه از بناهای منسوب به دوره ساسانی (و بنا به روایتی منسوب به دوران سلجوقی) است که در شرق شهر کرمان قرار دارد و گنبد گبری نیز نامیده می‌شود.پلان گنبد هشت ضلعی و روی اضلاع آن طاق نماهای متعددی به چشم می‌خورد. آنچه از سبک معماری این بنا استنباط می‌شود این است که مربوط به اواخر ساسانیان است و یا این که در اوایل اسلام با الهام از معماری ساسانی ساخته شده‌است.
یخدان مؤیدی که برای ذخیره یخ به کار می‌رفته‌است و در تقاطع خیابان ابوحامد و خورشید واقع است.
بازار کرمان از نظر بزرگی و معماری در میان بازارهای ایران خاص و مثال زدنی است.
مجموعه گنجعلیخان این مجموعه که از میدان گنجعلیخان، مدرسه گنجعلیخان، حمام گنجعلیخان، ضرابخانه و آب انبار تشکیل می‌شود در زمان حکمرانی گنجعلی خان بر کرمان و در دوران حکومت صفوی ساخته شده‌است.
مجموعه ابراهیم خان، ابراهیم خان ظهیر الدوله حاکم کرمان (دوره قاجاریه) با ساخت بازار، حمام، آب انبار، مدرسه و خانه مدرس، بانی این مجموعه بوده‌است.
مجموعه وکیل که به دستور یکی از فرماندهان دیگر در زمان قاجاریه ساخته شده‌است و شامل بازار وکیل (کرمان)، حمام وکیل(کرمان) و کاروانسرای وکیل(کرمان) است.
موزه صنعتی شامل گنجینه‌ای غنی و دیدنی از هنرهای معاصر به ویژه نقاشی‌ها و مجسمه‌های استاد علی‌اکبر صنعتی و... که در خیابان شریعتی و حدفاصل میدان باغ ملی و چهار راه طهماسب آباد واقع است.
مسجد پامنار که از بناهای قرن هشتم و از آثار حکومت آل مظفر است.
گنبد سبز یا قبه سبز که از بناهای قرن هفتم هجری است.این اثر از بنای مدرسه و آرامگاه قراختاییان کرمان تشکیل شده‌است.زیباترین قسمت این بنا، ایوان کاشی کاری معرق آن است که در نوع خود بی نظیر است.دو ستون پیچکی شکل در طرف ایوان نیز زیبا و جالب توجه‌است.
پارک جنگل قائم با درختان انبوه کاج و آبشار‌های مصنوعی در اطراف آن و مسیرکوه پیمایی بر کوه‌های صاحب الزمان که در شب نیز روشن است وپارک‌ها و حوض‌های متعدد، از تفرجگاه‌های مردم کرمان است.
آتشکده و موزه زرتشتیان شهر کرمان دارای جمعیت قابل توجهی از زرتشتیان و محل برگزاری جشن‌ها و مراسم پیروان این آیین است.
کرمان یکی از شهرهایی است که هنوز جشن سده (از جشن‌های ملی ایران) هر ساله 10 بهمن ماه در آن برگزار می‌شود.تخت درگاه قلی بیگ در جنوب شرقی شهر کرمان و جنوب جنگل قائم با ابهت خود، نشسته در دل کوه، چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند.این مکان مقبره یکی از نوادگان بهرام بیگ به نام درگاه قلی بیگ است.درگاه قلی بیگ از امرای اواخر دوره صفویه و رییس ایل افشار در کرمان بوده‌است.
موزه بزرگ دفاع مقدس این موزه که در زمان برگزاری کنگره بزرگداشت سرداران و 8000 شهید استان‌های کرمان و سیستان و بلو چستان احداث شد یاد آور رشادت‌های مردم این دیار در دوران دفاع مقدس است.
موزه شهید باهنر این موزه خانه پدری شهید باهنر نخست وزیر شهید رجایی اسث که در خیابان شهید باهنر واقع است.
باغ شاهزاده ماهان این باغ مشهور در شهر ماهان از توابع کرمان و در فاصله 30 کیلومتری کرمان در دامنه شرقی کوه جوپار و دره تیگران قرار دارد.
مزار شاه نعمت الله ولی از عرفای بنام که در شهر ماهان قرار دارد.
جاذبه‌های طبیعی:
کوهپایه مجموعه چندین روستا در شمال شرق شهر کرمان که در کوهستان‌های شمال شهر واقعند و به خصوص در فصول گرما پذیرای بسیاری از شهروندان کرمانی برای تفریح و گذران اوقات فراغت میباشند.
آبشارکوهپایه از دیدنی‌های این منطقه‌است.
سه کُنج منطقه ییلاقی بسیار زیبا و خوش آب و هوا در شرق شهر ماهان واقع است.
سیرچ روستایی بسیار زیبا و دیدنی درجنوب شرق شهر کرمان که محل تولد نویسنده زبر دستِ ایرانی مرادی کرمانی است.این روستا منطقه‌ای برف گیر است که در فصل سرما میزبان ورزش‌های برفی است.اگر جاده این منطقه برفی را به مدت 15 دقیقه ادامه دهیم به شهداد منطقه‌ای بیابانی و بسیار گرم با کلوت‌های معروفش میرسیم.سیرچ دارای چندین چشمه آب گرم است.
جوپار منطقه‌ای خوش آب و هوا در جنوب شهر کرمان و در بخش ماهان واقع است که کوه‌های مرتفع آن مشهور می‌باشد.
کوه جوپار کوه‌های زیبای جوپار بیشتر موقع سال میزبان تیم‌های کوهنوردی است.
دره تیگراندره‌ای خوش آب و هواو سرد در دامنه کوه جوپار و بالا تر از باغ شاهزاده که درکناراین منطقه ییلاقی مقبره بی بی گرامی قرار دارد.
بُندر والی آباد مجموعه چندین روستای خوش آب و هوا است که در شرق و جنوب شرقی کرمان واقع شده‌اند.از مهمترین این روستاها می‌توان به دِه بالا و گینکان و دهیاری و ده یاسایی و دِه محمدشاه و... اشاره کرد.
روستای داوران روستای داوران در 35 کیلومتری شرق رفسنجان و بین راه رفسنجان زرند می‌باشد.روستای داوران به دلیل سرسبزی، واقع شدن در ارتفاع، داشتن باغات میوه از نقاط بسیار دیدنی در این شهرستان است.اماکن زیارتی بی بی گوهر در ابتدای داوران و شفاخانه حضرت علی علیه السلام در بالای ده می‌باشد...
سوغات کرمان:
کلمپه، قاووت، فالوده کرمانی، قالی کرمانی، پته، ادویه جات، زیره، حنا، پسته، ظروف مسی، چنگمال، کماچ سین ،سوهان زرند و...
مشاهیر کرمان :
خواجوی کرمانی، هوشنگ مرادی کرمانی، میرزا آقاخان کرمانی، احمدرضا احمدی، علی‌اکبر صنعتی، پرویز شهریاری، روح‌الله خالقی، علی اطهری کرمانی، افسر کرمانی، علی اکبر عبدالرشیدی ایرج کابلی، فردوس کاویانی، کیخسرو شاهرخ، پری صابری، فرخنده حاجی‌زاده، حمید حاجی‌زاده، محمدجواد باهنر، میرزارضا کرمانی، مظفر بقائی، احمد بهمنیار، شیخ احمد روحی، زردشت بهرام پژدو، میترا منصوری، عماد فقیه کرمانی، فواد کرمانی، مجدالاسلام، مشتاق علیشاه، احمد ناظرزاده کرمانی، فرناز ناظرزاده کرمانی، دکتر عباس ریاضی کرمانی، علی اکبر سعیدی سیرجانی،دکتر مهدی رجبعلی پور ،سعید نفیسی ، شروین محبی کرمانی ، دکتر رستم سرایی،دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی ، امیرحسین ایرانمنش ملقب به امیر روج
کرمان از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان کرمان درجنوب شرقی ایران است.این شهر در بخش مرکزی شهرستان کرمان قرار دارد و جمعیت آن طبق سرشماری سال 1385 مرکز آمار ایران برابر با 515,114 نفر بوده‌است.
تاریخچه:
در مدارک تاریخی و جغرافیایی اسلامی، از منطقه کرمان، کارمانیا، ژرمانیا، کرمانیا، کریمان، کارمانی، کرمانی و بوتیا ذکر شده‌است.برخی از جغرافیادانان، نام قدیم کرمان را گواشیر خوانده‌اند.گفته می‌شود؛ گواشیر همان (کوره‌اردشیر)یا شهر اردشیر بوده‌است که به تدریج به (گواشیر) تبدیل شده‌است.این شهر به واسطه آن که در قدیم شش دروازه داشته به شهر شش دروازه نیز مشهور بوده‌است.
قبل از اسلام:
قلعه دختر و قلعه اردشیر از آثار دوران ساسانی در مشرق شهر کنونی کرمان -که هنوز خرابه‌های آنها برجاست – گواه بر این است که لااقل در زمان اردشیر بابکان در همین محل، شهری آباد یا قلعه‌ای مهم وجود داشته‌است.
مؤلف جغرافیای کرمان معتقد است که حدود 220 پیش از میلاد، به هنگام فتح کرمان به دست اردشیر این محل «گواشیر» نام داشته و مرکز ولایت کرمان بوده‌است بنا به گفته هرودت کرمانیا از قبایل دوازده گانه ایران می‌باشد و ساتراپی چهاردهم (دارا) مشتمل بر ایالت کرمان بوده‌است.
در روایات اساطیری آمده‌است که کیخسرو کرمان و مکران را به رستم بخشید همچنین نشانی‌هایی از فرمانروایی بهمن بر این خطه می‌دهند آنگاه روایت تاریخی این سرزمین آغاز می‌شود و اینکه در زمان هخامنشیان کوروش آن را تبعید گاه نونید قرار داد سپس سخن از حکومت اشکانیان را شکست داد و فرزند خود را که او هم اردشیر نام داشت به حکومت کرمان گماشت گویند کرمان آخرین پناهگاه یزدگرد سوم پادشاه ساسانی بوده‌است.
بعد از اسلام:
در دوره اسلامی و مقارن با21تا 24 هجری قمری و سالهای بعد از آن، کرمان همواره مورد هجوم اعراب قرار گرفت. در زمان حکومت خلفای عباسی کرمان به شورشهای مکرر دست زد ولی هیچ یک به سامان نرسید تا سرانجام در سال 253 هجری قمری به تصرف یعقوب لیث، موسس سلسه صفاریان درآمد.پس از آن این سرزمین در زیر سلطه حکومت‌های قدرتمند زمان مانند سامانیان، دیلمیان، آل بویه و سلاجغه قرار گرفت.در عصر غزنویان فرمانروایان خونریز و هوسران آرامش را از مردم گرفتند تنها در عهد سلجوقیان، حکومت ملک قاورد و فرزندانش بودکه در کرمان روی رفاه و آسایش دید و آثاری چون مسجد ملک پدید آمد پس از حکومت 150 ساله سلاجقه باز بلای غز بر کرمان نازل شد با حمله مغول براق حاجب از سرداران قراختائیان کرمان را به تصرف در آورد از اعقاب وی ترکان خاتون بر کرمان فرمانروایی یافت که در آبادانی شهر کوشید و دخترش پادشاه خاتون نیز حاکمی فاضل و حامی دانشمندان بود.این سلسله از 619 تا 703 هجری قمری در کرمان سلطنت کردند.در زمان حکومت قراختائیان بود که مارکو پولو سیاح معروف ونیزی از کرمان دیدن کرد.در سال 714 هجری‌قمری امیر مبارزالدین محمد مؤسس سلسله آل مظفر، کرمان را تصرف کرد.تیموریان از سال 796 تا 834 برکرمان فایق آمدند سپس تنی چند از طایفه قراقویونلو در کرمان به قدرت رسیدند.
سلاطین صفوی از 915 هجری کرمان را به متصرفات خود افزودند در 1005 هجری، گنجعلیخان از سوی صفویه به حکومت کرمان رسید که بر اثر تدبیر و تداوم حکومت او، شهر چندی روی آسایش و آرامش دید و زمانه برای ترقی و آبادانی مناسب شد.
در روزگار افول قدرت صفویان، افاغنه، کرمان را به جزای شهامت و مقاومت در برابر آنان به خاک و خون کشیدند و نادرشاه افشار هم هنگامی به کرمان رسید که بر اثر کشتن رضاقلی میرزا (پسرش) به جنون آدمکشی مبتلا شده بود او دستور گردن زدن مردم بی‌گناه را صادر کرد و یکی از بزرگترین قتل عامهای معروف تاریخ کرمان را به راه انداخت. نادرشاه افشار و عمال او هنگام تسخیر آن در سال 1160 ه. ضمن غارت و چپاول اموال این مردم رنجدیده بسیاری مردان آن را سربریده و از کله آنان مناره‌هایی ساختند. محله پامنار که هنوز هم به همین نام خوانده می‌شود یادگار آن فاجعه و تجدید کننده خاطرات تلخ آن جنایت تاسف انگیز می‌باشد.
کرمان، از کریم خان زند - که پادشاهی مردم دوست بود- نصیبی نبرد.او نتوانست کرمان را به قلمرو قدرت خود ضمیمه کند.پس کرمان از این سلسله خبری ندید و سهل است که به گناه حمایت از آخرین بازمانده زندیه (لطفعلی خان زند) گرفتار خشم آغامحمدخان قاجار شود که به روایت تاریخ، هفت من (به روایتی بیست هزار جفت و به روایتی دیگر هفتاد هزار جفت چشم)از مردم بی پناه در آورد!اگر چه جانشینان او تلاش کردند تابا اعزام حاکمانی مدیر و مدبر همچون محمداسماعیل خان نوری «وکیل الملک» و «ابراهیم خان ظهیرالدوله» به باز سازی شهر کرمان، و تحبیب قلوب بپردازند، و با برپایی آثاری چون مجموعه وکیل، و مجموعه ابراهیم خان، گذشته‌ها را به نسیان و فراموشی بسپارند، معذالک اینکه اقداماتی از این قبیل در تحقق آن نظر موثر بوده یا نه، سوالی است که پاسخش به تاریخ سپرده می‌شود.
آب و هوا:
استان کرمان دارای آب و هوای متنوعی است.مثلاً در قسمت‌های شمالی که نزدیک کویر است، آب و هوای خشک و کویری، و در قسمت جنوبی آب و هوایی معتدل و دلپذیر دارد.متوسط ارتفاع شهر کرمان از سطح دریا معادل 1755 متر است. بیشتر نقاط شهر کرمان با کوه احاطه شده‌است.کرمان شب‌های زمستانی بسیار سردی دارد.کوه‌های جوپار و پلوار و جفتان در جنوب و جنوب شرق کرمان در تمام طول سال برف دارند.متوسط مقدار باران در طول سال در کرمان معادل 135 میلی متر است.به دلیل نزدیکی کرمان به کویر لوت، این شهر در تابستان گرم و در بهار دارای طوفانهای شن می‌باشد، ولی بطور کلی آب و هوای این شهر به نسبت خنک است.قسمت‌های شمالی و شمال شرقی شهر کرمان که در مجاورت کوه‌های صاحب الزمان قرار دارد از آب و هوای معتدل تری برخوردارند و قسمت‌های جنوبی و غربی شهر بواسطه نزدیکی به بیابان، تابستان‌های گرمتری دارد و گرد و غبار هوا نیز بیشتر است.
فصل اوّل: امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن
در مورد آیات قرآن در رابطه با امر به معروف و نهی از منکر، برای اینکه بررسی‌ها از همدیگر مشخص گردد، آن را در سه عنوان، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهیم:
1- ترتیب آیات قرآن درباره ی امر به معروف و نهی از منکر.
2- مفاد و شرح معانی آیات.
3- بررسی این موضوع که بین این آیات چنانکه بعضی پنداشته‌اند هیچگونه تعارض ومنافاتی وجود ندارد.
الف) ذکر آیات قرآن به ترتیب نزول:
آیات قرآن درباره ی دو فریضه ی بزرگ امر به معروف و نهی از منکر، گرچه بسیار‌‌ند، ولی با تدبر در آن آیات، چنین استفاده می‌شود که شارع مقدس در تشریع و بیان این دو فریضه ی بزرگ، راه خاصی را پیموده است؛ مانند:
1- اشاره ی و تشویق به آن کرده است.
2- سرنوشت شوم ترک آن را بیان نموده است.
3- این دو فریضه عظیم را بر واجدین شرائط، الزام نموده است.
4- آن را صفت لازم آنان قرار داده است ـ چنانکه شرح این موارد چهار‌‌گانه بخواست خدا خاطر‌نشان خواهد شد.
گوئی این گونه تقسیم‌بندی بخاطر عظمت و اهمیت فراوان این دو فریضه ی الهی و دشواری اجرای آن بگونه ی صحیح و جامع بوده است، که شارع مقدس(صلّی الله علیه و آله و سلّم) خواسته نخست دل‌های مسلمانان را برای پذیرش این و فرضیه، آماده سازد و در این مورد، زمینه‌سازی کند، سپس آن را بر آنها الزام و تکلیف نماید، اکنون به این آیات قرآن بهمان ترتیب که گفتیم توجه کنید:
1- در سوره ی «عصر» می‌خوانیم:
وَالْعَصْرِ إِنَّ الإنْسَانَ لَفِی خُسْرٍ إِلا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ .
: «سوگند به عصر، که انسان در ضرر و زیان است، مگر کسانی که ایمان آوردند، و کارهای نیک انجام دادند، و یکدیگر را به حق و راستی توصیه نمودند، و همدیگر را به صبر و استقامت، سفارش کردند.»
این سوره علاوه بر اینکه در مکه نازل شده، نزول آن در آغاز بعثت بوده است، چنانکه سایر سوره‌های کوچک قرآن در آغاز بعثت نازل شده‌اند.
در این سوره، به دو فرضیه ی «امر به معروف و نهی از منکر» اشاره شده است.
علامه طبرسی در تفسیر مجمع البیان می‌گوید: «وجوب توصیه ی همدیگر به حق، اشاره به امر به معروف و نهی از منکر است»(8).
2- در سوره ی لقمان آیه 17 می‌خوانیم:
یَا بُنَیَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَکَ إِنَّ ذَلِکَ مِنْ عَزْمِ الأمُورِ .
: « (لقمان در وصیت خود به پسرش می‌گوید:) پسرم! نماز را برپا دار، و امر به معروف ونهی از منکر کن، و در برابر مصائبی که به تو می‌رسد، استقامت کن که این از کارهای مهم و اساسی است».
این آیه نیز در مکه در آغاز بعثت نازل شده، و باز‌گو کننده ی اندرز های لقمان (علیه السّلام) به پسرش می‌باشد، و از این آیه استفاده می‌شود که اسلام، مسلمانان را به امر به معروف و نهی از منکر، ترغیب و تشویق نموده، و حاکی است که این دو فرضیه دارای ارزش و اهمیت در سطح بسیار عالی در اسلام میباشند(9).
3- در سوره ی اعراف آیه 199 می‌خوانیم:
خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِینَ
: «ای پیامبر! عفو و مدارا را پیشه خود ساز، و به نیکی‌ها دعوت‌نما، و از جاهلان روی بگردان».
این آیه نیز که در سوره ی اعراف است، از آیاتی است که در مکه نازل شده است و به پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) دستور می‌دهد که «امر به معروف و نهی از منکر» نماید، و ضمناً این آیه اشاره به وجوب این دو فرضیه بر مسلمانان دارد، ولی صراحت بر این معنی ندارد، چرا که وجوب چیزی بر پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) دلیل بر وجوب آن بر امتش نیست.
4- در سوره ی اعراف آیه 157 می‌خوانیم:
«...یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ »
: « (از صفات پیامبر اسلام این است که) مردم را به نیکی‌ها، دستور می‌دهد، و از منکر (بدی‌ها) باز می‌دارد».
این آیه نیز همچون آیه ی قبل، از سوره ی اعراف است، و در مکه نازل شده، و پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) را چنین توصیف می‌کند که او «امر به معروف و نهی از منکر» می‌کرد.
و این آیه گرچه دلالت بر اصل تشریع امر به معروف و نهی از منکر در اسلام دارد، ولی خطاب الزامی به مسلمانان ندارد بر اینکه این دو فریضه را بر آنها واجب کند، چنانکه بعداً خاطر‌نشان می‌شود.
5- درآیه ی 163 تا 166 سوره ی اعراف می‌خوانیم:
وَاسْأَلْهُمْ عَنِ الْقَرْیَةِ الَّتِی کَانَتْ حَاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ یَعْدُونَ فِی السَّبْتِ إِذْ تَأْتِیهِمْ حِیتَانُهُمْ یَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعًا وَیَوْمَ لا یَسْبِتُونَ لا تَأْتِیهِمْ کَذَلِکَ نَبْلُوهُمْ بِمَا کَانُوا یَفْسُقُونَ وَإِذْ قَالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْمًا اللَّهُ مُهْلِکُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا شَدِیدًا قَالُوا مَعْذِرَةً إِلَى رَبِّکُمْ وَلَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُکِّرُوا بِهِ أَنْجَیْنَا الَّذِینَ یَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَأَخَذْنَا الَّذِینَ ظَلَمُوا بِعَذَابٍ بَئِیسٍ بِمَا کَانُوا یَفْسُقُونَ فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ مَا نُهُوا عَنْهُ قُلْنَا لَهُمْ کُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِینَ
: «(ای پیامبر )از آنها (یهود) درباره ی(سرگذشت) شهری که در کنار دریا بود بپرس، و به خاطر بیاور هنگامی که در روز شنبه آنها (جمعی از بنی اسرائیل در برابر قانون خدا) تجاوز می‌کردند، همان هنگام که ماهیانشان روز شنبه (که روز تعطیل و استراحتشان بود) آشکار می‌شدند، امّا در غیر روز شنبه به سراغ آنها می‌آمدند، اینگونه آنها را به چیزی آزمایش کردیم که در برابر آن نافرمانی می‌نمودند.
و هنگامی را که گروهی از آنها (به گروه دیگر ) گفتند: چرا جمعی (گنهکار) را نصیحت می‌کنید که سرانجام، خداوند آنها را هلاک خواهد کرد، و یا به عذاب شدیدی گرفتار خواهد ساخت؟ (آنها را به حال خود واگذارید تا نابود شوند) گفتند( این اندرزها) برای رفع مسؤلیت و عذر در پیشگاه پروردگار شما است، به علاوه، شاید آنها (بپذیرند و از گناه باز ایستند و ) تقوی پیشه کنند.
اما هنگامی که تذکراتی به آنها داده شده بود، آن را فراموش کردند، نهی کنندگان از بدی را رهائی بخشیدم، و آنها را که ستم کردند به خاطر نافرمانیشان به عذاب سختی گرفتار ساختیم .
هنگامی که در برابر فرمانی که به آنها داده شده بود، سرکشی نمودند، به آنها گفتیم به شکل میمونها درآئید و طرد شوید(10)».
این آیات نیز در سوره ی اعراف آمده که در مکّه نازل شده و حاکی از سرنوشت شوم کسانی است که قبل از اسلام، امر به معروف و نهی از منکر را ترک کردند(11).
در تفسیر صافی در ذیل آیات فوق از کتاب کافی نقل شده که امام صادق(علیه السّلام) در تفسیر آیات فوق فرمود:«این جمعیت، سه دسته بودند:
1- جمعی دستور فرمان خدا را انجام دادند، و امر به معروف نمودند و در نتیجه نجات یافتند.
2- جمعی فرمان خدا را در مورد عدم صید ماهی انجام دادند ولی امر به معروف نکردند، (یعنی بی‌تفاوت و تماشاچی بودند) اینها به صورت مورچه، مسخ شدند(12).
3- جمعی هم از فرمان خدا سرپیچی کردند و هم امر به معروف نکردند، آنها هلاک شدند.
و در تفسیر عیاشی نظیر این مطلب از امام باقر(علیه السّلام) نقل شده است. و در تفسیر مجمع‌البیان ذیل آیات فوق، نقل شده که امام صادق (علیه السّلام) فرمود:
هلکت الفرقتان و نجت الفرقه الثالثه:
«دو دسته از آنها (گنهکاران و سکوت کنندگان )هلاک شدند و یکدسته (امر به معروف و نهی از منکر کنندگان )نجات یافتند(13).»
6- در سوره ی آل عمران آیه ی 104 می‌خوانیم:
ولتکن منکم امه یدعون الی الخیر و یامرون با المعروف و ینهون عن المنکر و اولئک هم المفلحون.
:«باید جمعی در میان شما دعوت به کار نیک و امر به معروف و نهی از منکر نمایند و آنها رستگارانند».
این آیه در سوره ی آل عمران که در مدینه نازل شده، از دو جهت دلالت بر وجوب امر به معروف و نهی از منکر دارد، از یک جهت واژه «ولتکن» که لفظ امر است، و از جهت دیگر انحصار رستگاری در این عمل می‌باشد «و اولئک هم المفلحون».
و دعوت به «خیر» در آیه عبارت از «امر به معروف و نهی از منکر» است، بنابراین جمله ی «یدعون الی الخیر»، جمله ی کوتاهی است که جمله ی بعد، آن را توضیح می‌دهد.
7- درآیه 110 سوره آل عمران می‌خوانیم:
کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ .
:«شما بهترین امتی بودید که پدید آمدید (از این رو که ) امر به معروف و نهی از منکر می‌کنید و به خدا ایمان دارید».
جالب اینکه در این آیه، «امّت اسلام» به عنوان «بهترین امّت » معرفی شده‌اند به دلیل اینکه این دو وظیفه (با وسعتی که در اسلام دارند ولی در امتهای پیشین با این وسعت نبوده) از وظایف واجب آنها است.
این آیه از سوره ی آل عمران است، که این سوره در مدینه نازل شده است، و این آیه بروشنی دلالت دارد بر وجوب امر به معروف و نهی از منکر و اینکه: این دو فرضیه از فرائض واجب الهی ، در ردیف ایمان به خدا است(14).
امّا اینکه این آیه به آیه‌ای که قبلاً ذکر شد (آیه 104 آل عمران) چگونه سازگار است از این جهت که این آیه امر بمعروف و نهی از منکر را وظیفه عموم مسلمین می‌داند، ولی آیه قبل، آنرا مخصوص جمعیت خاصی کرده است، بعداً سخن خواهیم گفت:
8- در سوره ی آل عمران آیه 113 و 114 می‌خوانیم:
لَیْسُوا سَوَاءً مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ یَتْلُونَ آیَاتِ اللَّهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَهُمْ یَسْجُدُونَ یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَیُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَأُولَئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ
:«آنها (اهل کتاب) همه یکسان نیستند، از اهل کتاب، جمعیتی وجود دارند که قیام (به حق و ایمان) می‌کنند و پیوسته در اوقات شب، آیات خدا را می‌خوانند، در حالی که سجده می‌نمایند، به خدا و روز دیگر (قیامت)ایمان می‌آورند، امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند، و در انجام کارهای نیک بر یکدیگر سبقت می‌گیرند و آنها از صالحانند».
آیه دوم فوق نیز از سوره ی آل عمران است که دلالت دارد بر اینکه امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه واجب مسلّم در این امت اسلامی(15) است آنجا که خداوند عمل به آن را از نشانه‌های قیام به وظیفه و حق و صلاح دانسته است.
9- در سوره ی حج آیه 41 می‌خوانیم:
الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الأرْضِ أَقَامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّکَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الأمُورِ
:«یاران خدا کسانی هستند، که هرگاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را برپا می‌دارند و زکات را ادا می‌کنند، و امر به معروف و نهی از منکر می‌نمایند، و پایان همه ی کارها در دست خداست».
این آیه از آیات سوره حج است، و علاوه بر اینکه در مدینه نازل شده، در اواخر هجرت پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) نازل شده است،چنانکه اعلان عمومی مردم به حج در سالهای آخر عمر پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) گواه بر این مطلب است.
در این آیه دو فرضیه ی «امر به معروف و نهی» از منکر، به عنوان صفت لازم برای مؤمنان در ردیف برپا داشتن نماز و ادای زکات قرار گرفته است.
10- و در آیه ی71 سوره ی توبه می‌خوانیم:
وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَیُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَیُطِیعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ
:«مردان و زنان با ایمان، ولیّ (و یار) همدیگرند، یکدیگر را امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند، و نماز را بر پا می‌دارند و زکات را می‌پردازند، و خدا و رسولش را اطاعت می‌نمایند، خداوند بزودی آنها را مورد رحمت خویش قرار می‌دهد، خداوند توانا و حکیم است».
این آیه از آیات سوره ی توبه است که در مدینه در اواخر هجرت نازل شده است، و این آیه همچون آیه ی قبل، قیام به امر به معروف و نهی از منکر را از اوصاف لازم مؤمنین، قرار داده، علاوه بر اینکه این موضوع از شئون ولایت بعضی از مؤمنین نسبت به بعضی دیگر است.
11- و در سوره ی توبه آیه 111 و 112 می‌خوانیم:
إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرَاةِ وَالإنْجِیلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُمْ بِهِ وَذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاکِعُونَ السَّاجِدُونَ الآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ .
:«خداوند از مؤمنان، جانها و اموالشان را خریداری می‌کند، و در برابر ، بهشت برای آنان باشد، (به اینگونه که) در راه خدا پیکار می‌کنند، می‌کشند و کشته می‌شوند، این وعده ی حقی است بر او که در تورات و انجیل و قرآن ذکر فرموده، و چه کسی از خدا به عهدش وفادارتر است؟، اکنون بشارت باد بر شما به داد و ستدی که با خدا کرده‌اید و این پیروزی بزرگی (برای شما) است.
مؤمنان کسانی هستند که توبه کنندگان و عبادت کنندگان و سپاسگران و سیاحت کنندگان و رکوع و سجود کنندگان و آمران به معروف و نهی کنندگان از منکر و حافظان حدود و مرزهای الهی هستند، و مژده بده به (این گونه) مؤمنان».
این دو آیه نیز که از سوره ی توبه است، همچون دو آیه ی قبل، دو فرضیه ی امر به معروف و نهی از منکر را از اوصاف لازم مؤمنان شمرده است، مؤمنانی که دارای کمال ایمان هستند، و در راه خدا پیکار می‌کنند، می‌کشند و کشته می‌شوند.
نتیجه بحث اینکه: آیاتی که در تشریع امر به معرف و نهی از منکر در قرآن آمده دارای ترتیب ویژه و سیر تدریجی مخصوصی است همانگونه که توضیح دادیم(16).
همان طور که می دانید،[1] انسان علاوه بر جنبه مادی و جسمی، دارای جنبه معنوی و روحی هم هست و هر یک از آن ها در رسیدن به کمال مطلوب خود، برنامه های خاصی احتیاج دارند . یکی از برنامه هایی که جنبه معنوی دارد، تقوا و پرهیزگاری است . به این معنا که اگر انسان بخواهد خودش را از جنبه معنوی ارتقاء دهد و به عالم طهارت و رفعت متصل کند، اولین چیزی که باید بدان ملتزم بشود، جلوگیری از افسار گسیختگی خود است . او نباید خود را سرگرم لذت های جسمی و شهوات بدنی کند، باید خود را بزرگتر از آن بداند که زندگی مادی را هدف بپندارد . بهترین، نزدیک ترین، مؤثرترین و عمومی ترین راهی که افراد را در این امر (تقوا) می تواند کمک کند، روزه است که با پرهیز از خوردن، آشامیدن و شهوت جنسی، علاوه بر این که نیروی خویشتن داری از گناهان در آنان قوت می گیرد، به تدریج بر اراده خود مسلط می شوند و در برابر هر گناهی عنان اختیار را از کف نمی دهند .
یا ایها الذین ءامنوا
کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون » ; [2]ای افرادی که ایمان آورده اید! روزه بر شما نوشته شد; همان گونه که
پیشینیان از شما نوشته شده تا پرهیزگار شوید .[3]
روزه، علاوه بر فایده
معنوی (تقوا)، فایده های دیگری هم دارد:
الف - اثر اجتماعی روزه: روزه، درس مساوات و برابری در میان افراد اجتماع است . با انجام این
دستور مذهبی، افراد متمکن، وضع گرسنگان و محرومان اجتماع را به طور محسوس درمی
یابند، و این باعث می شود که به کمک محرومان بشتابند . امام صادق ( علیه السلام)
می فرماید: «روزه به این دلیل واجب شد که میان فقیر و غنی مساوات برقرار گردد، و
این بدان جهت است که غنی، طعم گرسنگی را بچشد و نسبت به فقیر ادای حق کند; چرا که
اغنیا معمولا هر چه را بخواهند، برای آن ها فراهم است . خدا می خواهد میان بندگان
خود مساوات باشد، و طعم گرسنگی و درد و رنج را به اغنیا بچشاند تا به ضعیفان و
گرسنگان رحم کنند» .
ب) اثر بهداشتی و درمانی: عامل بسیاری از بیماری ها، زیاده روی در خوردن غذاهای مختلف است; چون
مواد اضافی جذب نشده به صورت چربی های مزاحم در نقاط مختلف بدن، یا به صورت چربی و
قند اضافی در خون باقی می ماند . این مواد لجنزارهای متعفنی برای پرورش انواع
میکروب های عفونی است، و در این حال، بهترین راه برای مبارزه با این بیماری ها،
نابود کردن این لجنزارها از طریق روزه است . پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می
فرماید: «معده خانه تمام دردها و امساک (روزه) بالاترین داروهاست .» [4] علت این که ماه رمضان
برای روزه گرفتن انتخاب شده، این است که این ماه بر سایر ماه ها برتری دارد . در
این ماه، «قرآن » کتاب هدایت و راهنمای بشر که «فرقان » است و با دستورها و قوانین
خود روش های صحیح را از ناصحیح جدا کرده و سعادت انسان ها را تضمین نموده، نازل گردیده
است و در این ماه، شب قدر قرار دارد که بهترین شب سال است و مقدرات انسان در آن
مشخص می شود; «شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن هدی للناس و بینات من الهدی و
الفرقان
...» [5]در روایات اسلامی نیز چنین آمده است که همه کتاب های بزرگ آسمانی در
این ماه نازل شده اند; به این ترتیب، ماه رمضان که همواره ماه نزول کتاب های بزرگ
آسمانی و ماه تعلیم و تربیت بوده، بر ماه های دیگر برتری محسوسی دارد .[6]